بررسی الگوهای رفتاری مربوط به پذیرش سیستم haccp درصنایع غذایی (استان خراسان رضوی)

با توجه به افزایش بروز مخاطرات ناشی از مصرف غذای آلوده، افزایش گروه های آسیب پذیر با مشکلات ایمنولوژیکی و انتقال بیشتر آلودگی، در دو دهه اخیر ایمنی مواد غذایی توجه مصرف کنندگان، تولیدکنندگان، مجامع علمی و مسئولین را به خود جلب نموده است. با توجه به اینکه مهم ترین اصل در روند تولید و فرآوری محصول، سلامت آن است، یکی از کارآمدترین روش ها برای تضمین سلامت و کنترل ایمنی غذا، بکارگیری روش نوین haccp در بخش تغذیه و مراکز تهیه و توزیع غذا است. با توجه به این مهم در این مطالعه به بررسی منافع و موانع فراروی عملیاتی شدن این سیستم در استان خراسان رضوی پرداخته شده است. اطلاعات از طریق تکمیل 80 پرسشنامه از واحدهای تولیدی صنایع غذایی استان خراسان رضوی به روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده در سال 1393 جمع آوری شد. مقدار شاخص کل موانع و مشوق های مورد بررسی به ترتیب به میزان 64/0 و 75/0 محاسبه شد و نشان از موافقت اکثر مدیران از تأثیر این عوامل بر پذیرش سیستم haccp دارد. نتایج همچنین نشان داد از بین مشوق های انگیزشی مورد بررسی فروش و درآمد، قوانین مسئولیتی و افزایش کارایی در مراحل فنی تولید به ترتیب در بالاترین اولویت برای پذیرش سیستم haccp از سوی مدیران معرفی شدند و از بین موانع مورد بررسی، فراهم نبودن پیش نیازهای اجرای سیستم haccp، عدم پشتیبانی دولت در حوزه اجرای سیستم haccp و محدودیت بودجه داخلی به ترتیب به عنوان مهم ترین موانع گزارش شدند. نتایج حاصل از تخمین مدل لاجیت چندگانه نشان از تأثیر مثبت و معنی دار تجربه مدیریتی و استفاده از نوآوری و همچنین تأثیر منفی و معنی دار شاخص محدودیت فنی تولید و شاخص محدودیت های دانش فنی بر احتمال قرارگیری واحدها در گروه پذیرش کامل سیستم haccp (اخذ گواهینامه و مستقر نمودن این سیستم) نسبت به گروه پایه (عدم پذیرش سیستم haccp) بود. همچنین نتایج نشان از تأثیر مثبت و معنی دار تحصیلات مدیر و استفاده از نوآوری و تأثیر منفی و معنی دار شاخص محدودیت فنی تولید و شاخص محدودیت های دانش فنی بر احتمال قرارگیری واحدها در گروه پذیرش نسبی (مرحله تدوین طرح و مستندات و یا در حال استقرار سیستم haccp) نسبت به گروه پایه (عدم پذیرش سیستم haccp) می باشد. با توجه به یافته ها پشتیبانی مالی از سوی دولت و اعطای وام های ارزان قیمت به واحدها، افزایش اندک قیمت محصول تولیدی صنایع دارای گواهینامه سیستم haccp به عنوان قیمت ایمنی مواد غذایی، خدمات مشاوره ای توسط مقامات مسئول، آموزش رایگان کارکنان توسط دولت، کاهش مالیات بر تولید واحدهای دارای سیستم haccp و افزایش تبلیغات در رابطه با ضررهای تولید محصول ناسالم بر سلامتی مصرف کنندگان با هدف افزایش احساس مسئولیت مدیران در قبال سلامتی مصرف کنندگان و افزایش آگاهی مصرف کنندگان در رابطه با ایمنی مواد غذایی به برنامه ریزان این عرصه پیشنهاد شد.